Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Bağımlı kişilik bozukluğu nedir, kimler bağımlı kişilik bozukluğuna yakalanabilir, bağımlı kişilik bozukluğu özellikleri nelerdir öğrenmek için makalemizi okumalısınız.
Bağımlı kişilik bozukluğu, kişilerin sağlıksız düşünmesine ve hareket etmesine sebep olan bir zihinsel bozukluktur. Birçok kişinin kişilik bozukluğu yaşanması oldukça normal bir durumdur. Fakat bu durum yani kişinin kişilik bozukluğuna sahip olması sosyal yaşamını sürdürmede birçok problemi ortaya çıkarmaktadır. Peki, bağımlı kişilik bozukluğu nedir?
Kişilik bozukluğu, genellikle genç yaşlarda ya da yetişkinlik döneminde ortaya çıkan bir durumdur. Birden fazla farklı kişilik bozukluğu türü bulunmaktadır. Bağımlı kişilik bozukluğu, kişilik bozukluklarından sadece bir tanesidir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Nedir?
Bağımlı kişilik bozukluğu nedir? Bu kişilik bozukluğunun en önemli özelliği kişilerin farklı kişilere duyduğu bağımlılık durumudur. Kişilik bozuklukları olan kişiler bu durumu yani kişilik bozukluğuna sahip olduklarını fark edememektedir. Bu nedenle de tüm sergilediği davranışlar ve tutumlar kendine oldukça normal ve olağan gelmektedir.
Bağımlı kişilik bozukluğunda kişiler, başkalarına oldukça güvenir, teslim olur ve onları dayanak olarak görür. Kişiler, başkalarından yardım almadıkları sürece hiçbir şey yapmayacakları düşüncesindedirler. Asla tek başına yaşamayan ve kalamayan bağımlı kişiler depresyona yakalanma ve alkol, madde kullanımına daima meyillidir. Bağımlı oldukları kişilerin kaybetmek bağımlı kişilik bozukluğuna sahip kişiler için bir felakete dönüşmektedir.
Bu kişiler birilerine daima bağımlı olduklarında onları kaybetmemek için yapmak istemeyecekleri şeyleri dahi yapabilirler. Bu nedenle kendilerine olan saygıları ve kendi hayatlarının önemi daima ikinci plana atılmaktadır. Bağımlı oldukları kişi tarafından terkedilmek en büyük korkuları olduğu için o kişinin vereceği tüm zararlara katlanırlar ve göz yumarlar.
Bağımlı kişilikler, kararlar sadece kendilerine bırakıldığında genellikle başarısız olmaktadırlar. Yaşamları için oldukça basit kararları bile daima başkalarına danışmaktadırlar. Neredeyse tek başına hiç karar aramazlar. Daima birilerinin ya da bağımlı oldukları kişilerin elinden tutmak isterler.
Kimler Bağımlı Kişilik Bozukluğuna Yakalanabilir?
- Anne karnında madde ve alkol kullanıma maruz kalma
- Annenin aile içi şiddet görmesi
- Çocukluk döneminde anne ve babanın boşanması
- Çocuklukta istismar
- Irkçılık
- Kötü ekonomik durum
- Saldırgan davranışlar iyi büyüme
- Ebeveynlerden denetim görmeme
- Uyuşturucuya erişim
Histrionik kişilik bozukluğu ile karıştırılabilecek bir diğer bozukluktur. Aslında her iki bozuklukta da kişi kendini tek başına yaşayamayan, bağımsız olarak kendi geçimini sağlayamayan ve olaylarla yüzleşemeyen bir kişi olarak temsil edebilir.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Özellikleri Nelerdir?
Bağımlı kişilik bozukluğu özellikleri birden fazladır ve kişiye oldukça zarar veren özelliklerdir. Bağımlı kişilikler daima pasif davranışlar sergilemektedirler. En önemli özellikleri kendilerine bakılma arzusuna göre hareket etmeleridir. Buna ek olarak da kararsızlıklarıdır. Her zaman başka kişilerin kendi hayatlarına karışmasına ve yönetmesine izin verirler. Diğer bağımlı kişilik özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir;
- Asla yalnız kalamazlar. Yalnız kalmaya daima endişe ile bakarlar ve yalnız kalmamak için her şeyi yapabilirler.
- Bağımlı oldukları bir ilişkinin sonlanması durumunda direkt olarak yardım alabileceği ve dayanak olması için başka bir ilişki arayışına girerler.
- Tek başına kalamayacağını ve kendi başının çaresine bakamayacağını düşündüğü için yalnız kaldığı zaman oldukça rahatsız hissederler.
- Kendi düşüncelerini asla uygulamaya geçiremezler ve asla kendileri bir işe tek başına başlayamazlar.
- Gündelik ve basit kararları bile başkalarından ya da bağımlı oldukları kişilerden öğüt almadan veremezler.
- Sorumluluk almak için daima başkalarına ihtiyaçları vardır.
- Başkaları ile aynı görüşte olmasa bile yalnız kalacağını ya da kabul edilmeyeceğini düşündükleri için hiçbir zaman aksi görüş bildirmezler.
- Başka kişilere ihtiyaç duydukları için o kişileri kaybetmemek için istemedikleri şeyleri yapabilirler. Fiziksel şiddet, cinsel istismar gibi çok ağır durumları bile kabullenebilmektedirler.
- Yalnız kaldığında gerçekçi olmayacak senaryolar üzerine düşünerek kendilerini yalnız kalmamaya ikna etmeye çalışırlar.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Bağımlı kişilik bozukluğu olan hastalar kendilerine bakabileceklerini düşünmezler. Başkalarının kendileriyle ilgilenmelerini sağlamak için boyun eğmeyi kullanırlar.
Bu bozukluğu olan hastalar, sıradan kararlar verirken genellikle çok fazla güvence ve tavsiyeye ihtiyaç duyarlar. Çoğu zaman başkalarının, genellikle sadece bir kişinin, hayatlarının birçok yönü için sorumluluk almasına izin verirler. Örneğin, ne giyeceklerini, ne tür bir iş arayacaklarını ve kiminle sosyalleşeceklerini söylemek için eşlerine güvenebilirler.
Bu hastalar kendilerini aşağılık olarak görürler ve yeteneklerini küçümseme eğilimindedirler; her türlü eleştiriyi ya da onaylanmamayı beceriksizliklerinin kanıtı olarak kabul ederler ve güvenlerini daha da sarsarlar.
Destek veya onay kaybetmekten korktukları için başkalarıyla aynı fikirde olmadıklarını ifade etmeleri zordur. Başkalarının yardımını kaybetme riskindense yanlış olduğunu bildikleri bir konuda anlaşabilirler. Öfke uygun olduğunda bile, desteklerini kaybetme korkusuyla arkadaşlarına ve iş arkadaşlarına kızmazlar.
Bu hastalar kendi başlarına hiçbir şey yapamayacaklarından emin oldukları için yeni bir iş kurmayı ve bağımsız çalışmayı zor bulurlar ve sorumluluk gerektiren görevlerden kaçınma eğilimi gösterirler. Kendilerini yetersiz olarak gösterirler ve sürekli yardıma ve güvenceye ihtiyaç duyarlar. Onları denetleyen ve onaylayan yetkin bir kişi tarafından güvence verildiğinde, bu hastalar yeterince işlev görme eğilimindedir. Ancak, terk edilme korkusuyla fazla yetkin görünmek istemezler. Sonuç olarak, kariyerleri zarar görebilir. Bağımlılıklarını sürdürürler çünkü becerileri bağımsız bir yaşam tarzıyla öğrenme eğiliminde değildirler.
Bağımlı kişilik bozukluğu belirtileri olan hastalar yardım ve destek almak için çok çaba harcarlar (örneğin, hoş olmayan işler yapmak, makul olmayan taleplere maruz kalmak, fiziksel, cinsel veya duygusal istismara tolerans göstermek). Yalnız olmak kendilerini çok rahatsız veya korkulu hissettirir çünkü kendilerine bakamayacaklarından korkarlar.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan hastalar, bağımlı oldukları yalnızca birkaç kişiyle sosyal olarak etkileşime girme eğilimindedir. Yakın bir ilişki sona erdiğinde, bu bozukluğu olan hastalar hemen yerine birini bulmaya çalışırlar. Tedavi edilmeye olan çaresiz ihtiyaçları nedeniyle, yerine birini seçerken hiç kimseye ayrımcılık yapmazlar.
Bu hastalar, hiçbir sebep olmadığında bile, bağımlı oldukları kişiler tarafından terk edilmekten korkarlar.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi genelde terapötik olarak yapılır. Bu tür kişilik bozukluğu olan hastalara yardımcı olabilecek, bağımsızlık korkusunu ve kendini doğrulamadaki zorlukları keşfetmeye odaklanan psikodinamik psikoterapi ve bilişsel-davranışçı terapi. Hekimler, terapötik ilişkide bağımlılığı teşvik etmemeye özen göstermelidir.
Üst bilişsel-kişiler arası yaklaşıma göre tedavi, bozukluğu karakterize eden yönlerin anlaşılmasına ve yönetilmesine dayanır. Nihai hedefe ulaşmak için vazgeçilmez bir ön koşul, daha ilk seanslardan itibaren, patolojik ilişkisel dinamiklere dahil olmaktan kaçınarak iyi bir terapötik ittifak oluşturmaktır. Aslında, bağımlı özneler, terapistin figürüne karşı çıkma korkusuyla tamamen kendilerine ait hissetmeden terapistin amaçlarına veya göstergelerine uyma eğilimindedir. Kursun önemli hedefleri, hastanın iyi bir özerkliğinin geliştirilmesi ve düşüncelerini, duygularını ve ihtiyaçlarını etkili bir şekilde kişisel olarak tanıma duygusunun geliştirilmesidir.
Bağımlı kişilik bozukluğu için ilaç tedavisine ilişkin kanıtlar yetersizdir. Kaçınan kişilik bozukluğunda etkili olan monoamin oksidaz inhibitörleri, selektif serotonin geri alım inhibitörleri gibi etkili olabilir.
Benzodiazepinler bağımlı kişilik bozukluğu olan hastalar uyuşturucu bağımlılığı riski nedeniyle kullanılmaz. Sonuç olarak tedavide üç farklı yöntem tek başına ya da birlikte kullanılabilir:
- Bilişsel davranışçı terapi
Psikodinamik psikoterapi
Antidepresanlar
